بررسی تأثیر طراحی شهری بر رفتار و اخلاق شهروندان (مطالعۀ موردی: خیابان‌های امام، مدرس و کاشانی ارومیه)

امروزه، خیابان‌های شهری به‌دلیل وجود کاربری‌های مختلف، از تأثیرگذارترین عناصر شهری در زندگی روزمرة شهروندان محسوب می‌شوند، اما متأسفانه بی‌توجهی به ابعاد اجتماعی در طراحی شهری، آثار نامطلوبی بر الگوهای رفتاری شهروندان در خیابان‌ها داشته است. این پژوهش با تحلیل مفهومی رابطه میان فضا و اخلاق و رفتار شهروندان، رویکرد فضامحور در مدیریت رفتارهای شهری را به بحث می‌گذارد و تأثیر معیارهای کالبدی و بصری را بر میزان اخلاق‌محوربودن خیابان‌ها با تأکید بر سه خیابان امام، کاشانی و مدرس شهر ارومیه بررسی می‌کند. روش تحقیق توصیفی-همبستگی به‌کاررفته در این پژوهش از نوع کاربردی است و 80 نفر با ضریب اطمینان 95 درصد به‌عنوان حجم نمونه با استفاده از مدل کوکران از میان افرادی که تجربة حضور و قدم‌زدن در هر سه خیابان را داشته‌اند انتخاب شده‌اند. گردآوری داده‌ها (18 شاخص کالبدی-بصری) به‌صورت پیمایشی (داده‌های اولیه) و با استفاده از مصاحبه و پرسشنامه  صورت گرفت که به‌صورت خوشه‌ای میان دو گروه زنان و مردان به‌طور مساوی توزیع شد. برای ارزیابی و پردازش داده‌ها از شیوه‌های آماری توصیفی و استنباطی، در قالب نرم‌افزار spss استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد رابطة نزدیکی میان محیط کالبدی-بصری و میزان اخلاق‌محوربودن خیابان وجود دارد و امتیازات وزنی به‌دست‌آمده از پرسشنامه بیان می‌‌کند از لحاظ میزان مطلوبیت عناصر کالبدی و بصری و کیفیت اخلاق و رفتار محوری بودن، خیابان امام بیشترین امتیاز را داشته است و خیابان‌های کاشانی و مدرس به‌ترتیب در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند. در این میان، معیارهای کالبدی و بصری تأثیر بیشتری بر زنان نسبت به مردان دارند. بدین منظور، مداخلة فضایی برای ساماندهی فضای خیابان به‌عنوان ابزار کنترل‌کنندة الگوهای رفتاری و اخلاق (فردی و جمعی) در خیابان‌ها پیشنهاد شده است.